Tarixdə ilk dəfə olaraq ildırımın necə “doğulduğu” göründü

Amerikalı və avropalı fiziklər buludlarda ildırımın çaxmasına nəyin səbəb olduğu ilə bağlı çoxdan bəri davam edən suala cavab verə biliblər. Bunun üçün əvvəlcə astronomik müşahidələr üçün nəzərdə tutulmuş və niderlandlı mühəndislər tərəfindən hazırlanmış minlərlə kiçik radioteleskopdan ibarət aşağı tezlikli LOFAR şəbəkəsindən istifadə edib.

Bu barədə “Geophysical Research Letters” jurnalında məqalə dərc olunub.

“Bir az utancverici hal idi. Bu, planetdə ən çox enerji tələb edən prosesdir, lakin biz bunun necə işlədiyini bilmirdik”, – deyə, Niderlandın Qroningen Universitetinin ildırım tədqiqatçısı və yeni məqalənin həmmüəlliflərindən biri Brayan Hare bildirib.

Tufan buludları qeyri-şəffaf olduğundan ildırımın əmələ gəlməsi prosesini vizual olaraq öyrənmək çox çətindir. Meteozond və raketlər elm adamlarına buludların içini araşdırmaq imkanı verirdi, lakin onların da buludların içərisində olması məlumatları təhrif edidi; çünki təbii olaraq yaranmayacaq qığılcımlar süni şəkildə yaranırdı.

Tədqiqatçıların köməyinə radioastronomların alətləri gəlib. LOFAR radio teleskop şəbəkəsi əvvəlcə uzaq qalaktikaları və partlayan ulduzları öyrənmək üçün nəzərdə tutulsa da, onun Yerdə şimşək çaxmasını öyrənmək üçün də əla olduğu ortaya çıxıb.

Çəkiliş zamanı məlum oldu ki, maddiləşən ildırım görünməzdən əvvəl milyonlarla təsadüfi radio impulsları yaradır. Onların demək olar ki, hamısı ildırım buludunun içərisində 70 m dərinlikdə kiçik bir sahədən gəlir.

Tədqiqatçılar hər şeyin buludun içindəki buz kristallarının çoxluqlarından başladığına dair nəzəriyyəni təsdiqləməyə nail olublar.